ببین

موغلا، محل تلاقی دریاهای اژه و مدیترانه‌‌‌، جایی که زمان در آن متوقف شده‌، تاریخ و طبیعت حفظ ‌شده‌‌‌ و جنگل‌های کاج و دریا مانند یک آکواریوم در هم ادغام شده‌اند.

موغلا که در جنوب منطقه اژه واقع شده است‌‌‌، با ارزش‌های تاریخی و فرهنگی باقی‌مانده از دوران باستان و با آفتاب سوران، دریای درخشان و خلیج‌های بکر، قلب گردشگران را تسخیر می‌کند.

با توجه به نقاشی‌های دیواری موجود در غارهای منطقه‌‌‌، اولین اسکان بشر در موغلا‌‌‌ که مهد تمدن‌های بسیاری در طول تاریخ بوده، به دوران ماقبل تاریخ برمی‌گردد.

گردشگران موغلا‌‌‌، علاوه بر اینکه از دریا‌‌‌، ساحل و گرمای آفتاب آن لذت می‌برند‌‌‌، از صدها موزه و منطقه باستانی نیز دیدن کرده و سفر در تاریخ را تجربه می‌کنند.

خانه فرهنگ موغلا

خانه فرهنگ موغلا یکی از مکان‌های محبوب و پر بازدید است. در خانه فرهنگ موغلا که در دهه 1800 ساخته و در سال 1999 ملی شد، می‌توان معماری ترک و یونانی را یکجا مشاهده کرد.

موزه موغلا

موزه، طرح مستطیل دو طبقه با یک حیاط باز دارد و دارای تالارهای متعدد باستان‌شناسی‌‌‌، مردم‌نگاری‌‌‌، تاریخ طبیعی و سالن گلادیاتورها است. بخش مردم‌نگاری‌‌‌ شامل؛ پوشاک و لوازم مرتبط با آن‌، ظروف‌‌‌، وسایل مربوط به حرفه بافندگی و نجاری است. سالن گلادیاتورها دارای 7 قطعه گور گلادیاتور است که از شهر باستانی استراتونیکه یافت شده است. فسیل‌های جانوری و گیاهی 9 میلیون ساله نیز در بخش باستان‌شناسی به نمایش گذاشته شده است.

کاروانسرای یاغجی‌لار

تاریخچه کاروانسرای یاغجی‌لار به دهه 1940 برمی‌گردد. این مکان در گذشته مهم‌ترین مرکز تجاری شهر بوه است. در حیاط این کاروانسرای که در واقع مرکز تولید و فرآوری نفت بود و در قدیم به آن "یاغ‌خانه" گفته می‌شد و در سال‌های اخیر مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته، استراحت‌گاهی زیر سایه درخت چنار وجود دارد. توصیه می‌کنیم در طول سفر خود، زیر این درخت چنار استراحت کرده و چایی بنوشید.

میدان صبورخانه

میدان صبورخانه یک منطقه مسکونی معمولی است اما هماهنگی خاصی میان معماری منحصر به فرد این منطقه با خصوصیات جغرافیایی منطقه وجود دارد، در این منطقه دو فرهنگ مختلف ترک - یونانی یا به عبارت دیگر مسلمان - مسیحی در کنار هم زندگی می‌کنند. این میدان نام خود را از زندانی گرفته است که قبلا در این محل قرار داشت. میدان صبورخانه یک مکان ویژه شهری با حدود 400 خانه، 170 نمونه معماری مدنی‌‌‌، 100 خیابان‌‌‌، مسافرخانه‌های قدیمی‌‌‌، چشمه‌ها‌‌‌، بازارها، میادین و مساجد ثبت شده است. با عبور از درب‌های موجود در کوچه‌های بن‌بست که شبیه درب حیاط است، می‌توان به برخی از خانه‌ها دسترسی یافت. ایوان‌ها و بالکن‌ها، تزئینات چوبی‌‌‌، تراس‌ها، حمام‌هایی که به شکل کمدهای دیواری ساخته شده‌اند، از ویژگی‌های متمایز خانه‌های این منطقه به ویژه خانه‌های موغلا هستند.

خانه‌های ‌‌موغلا و دودکش آنها

در شکل‌گیری خانه‌های سنتی ‌موغلا که یکی از نمادهای مهم شهر هستند‌‌‌، عوامل طبیعی، محیطی و فرهنگی نقش مهمی دارند. خانه‌های موغلا را می‌توان به دو دسته؛ خانه‌های ترک و خانه‌های یونانی تقسیم کرد. در خانه‌های موغلا مفهومی به نام اندرون و بیرون که در خانه‌های سنتی ترک وجود ندارد، مشاهده نمی‌شود. در خانه‌های ترک که عموماً دو طبقه هستند، قسمتی که به طرف باغچه باز می‌شود، "حیاط" نامیده می‌شود. خانه‌های یونانی معمولاً خانه‌‌های سنگی دو طبقه با خطوط ساده هستند. طبقه همکف خانه‌‌ها به طور کلی به عنوان انبار آذوقه و طبقه فوقانی نیز به عنوان فضای زندگی در نظر گرفته شده است. اطراف خانه‌‌های موغلا دیوار بلندی کشیده نشده و هیچ دیواری این خانه‌ها را از جاده یا خیابان جدا نمی‌کند، این امر نشان‌دهنده جایگاه دستفروش‌ها در این جامعه است.

مهمترین ویژگی که خانه‌‌های موغلا را از سایر خانه‌‌های منطقه متمایز می‌کند دودکش‌‌های آنها است. آب و هوا در شکل گیری دودکش‌‌های موغلا نقش مهمی دارد. دودکش‌‌های با پوشاندن قسمت فوقانی به شکل مستطیل ساخته می‌شوند تا مانع از ورود باد و باران به داخل آن شوند. "دودکش‌های ‌‌موغلا" که ساخته دست استادان سنگ‌کار است، به نماد این شهر تبدیل شده‌اند.

بازار تاریخی آراستا

از آنجا که تنها نقطه اتصال این شهر به دنیای خارج‌، مسیر ازمیر- آیدین - چینه‌، تاواس - دنیزلی بود‌، کاروان‌هایی بود که از این مسیر عبور می‌کردند از موغلا می‌گذشتند. کاروان شترها از خیابان شکی‌باشی امروز وارد شهر شده و با عبور از این جاده در کاروانسرای یاغجی‌لار و کاروانسرای کوجاخوان در مرکز شهر که امروز نیز مرکز تجاری حفاظت‌شده شهری است، اقامت می‌گزیدند. این کاروان‌ها از منطقه صبورخانه شهر را ترک کرده و در "جاده کوهستانی ییلانلی" که هنوز هم مورد استفاده است، وارد تاواس شده و از آنجا به دنیزلی می‌رفتند. کاروانسراهای‌ یاغجی‌لار‌، ابراهیم‌، باجی‌لار، باجی‌اوغلو، کوناک آلتی و کوجاخوان که بیشتر آنها امروز وجود ندارند، در گذشته فعال‌ترین مکانهای شهر بودند. این کاروانسراها در مسیر گذر کاروان‌ها قرار داشتند. در بازار آراستا، اصناف و کسبه مشاغل مختلف حضور داشتند و تقسیم‌بندی‌های مکانی بازار بر اساس نام مشاغل انجام گرفته بود.

"دمیرچی‌لر آراستاسی" (بازار آهنگران) و "باکیرجیلارآراستاسی" (بازار مسگران) هنوز هم به همین نام نامیده می‌شوند. طبق‌خانه که در شمال آراستا قرار دارد، یک مرکز تجاری مهم در ساختار شهر بود. چرم‌های دباغی شده این منطقه مورد توجه کاروان‌ها بود. از سایر کالاهای مهم منطقه، پارچه‌های دستباف‌، صنایع چوبی و آهک با کیفیت بالا که از کوه هامورسوز استخراج می‌شود را می‌توان نام برد. آراستا‌، که یک مرکز تجاری سنتی است‌، در تقاطع محورهای شمال به جنوب و شرق به غرب در مسیر گذر کاروان‌ها از موغلا قرار دارد و منطقه ای با تراکم تجاری بالاست که منعکس‌کننده بافت تاریخی و معماری منطقه است.

بنای یادبود آرامگاه گوموش‌کسن

بدون شک این بنای باشکوه، برای اقامت خانواده حاکم یا فرمانده یا یک صاحب‌مقام اهل میلاس، ساخته شده است. این مکان، در منطقه باستانی نکروپولیس (قبرستان)، در دامنه شرقی کوه سودرا، در مرزهای میلاس واقع شده است. برای ساختن مقبره، از سنگ‌های مرمرین رگه خاکستری استخراج شده از کوه سودرا استفاده شده است. زیربنای مقبره‌، به دلیل شیب‌دار بودن زمین‌، روی سکویی مسطح ساخته شده است. مقبره از سه قسمت تشکیل شده است: اتاق قبر که مرده‌ها آنجا دفن شده‌اند‌، طبقه میانی اخاطه شده توسط ستون‌‌ها برای برگزاری مراسم مذهبی و طبقه زیرشیروانی که توسط ستون‌‌ها پشتیبانی می‌شود.

تزیین سقف که در نتیجه داخل آمدن بلوک‌های مرمرین بزرگ ایجاد شده، با نقش و نگارهای هندسی و گل‌های کنده‌کاری شده، حکایت از مقام فردی دارد که در مقبره آرمیده است.

طرح کلی ویژه آرامگاه هالیکارناسوس ‌که یکی ازعجایب هفتگانه جهان است، با وجود منحصر به فرد بودن شباهت‌‌های بسیار گویا و عجیبی با مقبره‌های موجود در مدیترانه شرقی و بین‌النهرین شمالی (جنوب شرقی آناتولی) دارد. نوع معماری و سازه‌ها و تزیینات مرمرین آرامگاه، مشخصاً مربوط به اواسط قرن دوم میلادی است .

مسجد کورشونلو

مسجد کورشونلو متعلق به دوره عثمانی است و در منطقه منتشه بالی‌بئی واقع شده است. این بنا در سال 1493 توسط سید شجاع‌الدین ساخته شد. قسمت نارتکس (رواق سرپوشیده)، توسط شریف افندی در سال 1900 اضافه گردید. مناره آن توسط حاجی اسماعیل در همان سال ساخته شد. مهم‌ترین ویژگی این مسجد که در گذشته دارای یک مدرسه سی اتاقه بود، گنبد بزرگ سرب دار آن است که باعث تمایز آن از سایر مساجد در موغلا می‌شود. کنده‌کاری‌های داخل مسجد با استفاده از مواد رنگ‌زای طبیعی که از رودس آورده شده بود‌، رنگ‌آمیزی شده است. دیوارهای اصلی ساخته شده با سنگ‌هایی که دارای برش‌های صاف هستند مشخصات معماری سلجوقی است.

مسجد شیخ

توسط شیخ بدرالدین در سال 1565 ساخته شد. این مسجد چندین بار مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و مناره در اوایل قرن نوزدهم به آن افزوده شده است. مسجد شیخ، یکی از قدیمی‌ترین مساجد در موغلا بوده و از جایگاه مهمی در تاریخ برخوردار است. اولیا چلبی در بازدید از مسجد شیخ موغلا در سال 1671، آن را اثری مهم می‌نامد.

مسجد یئللی

در شرق دیوارهای شهر‌، در منطقه‌ای به نام کپز واقع شده است. قسمت نارتکس مسجد توسط گنبد مرکزی با دو طاق متقابل پوشانده شده است. این گنبد روی آویزهایی با طرح لوزی نشسته است. قسمت نارتکس (رواق سرپوشیده) از طاق موجود در گوشه شمالی نمای غربی که با یک ردیف آجر احاطه شده، قابل دسترسی است. علاوه بر این‌، دروازه بزرگی از شرق، دسترسی مستقیم به مسجد را فراهم می‌کند.

سنگ‌‌های موجود در گوشه‌‌ها، چارچوب درب و طاق‌‌ها از سنگ آهک ساخته شده‌اند. به منظور ایجاد آکوستیک (انعکاس صوت) در داخل مسجد، داخل دیوارها و در سطح آویزها مکعب‌‌های سرامیکی کار گذاشته شده است. بیشتر این مکعب‌‌ها که با ریختن گچ پدیدار شده‌اند، شکسته‌اند. قدمت این مسجد آن به قرن 14 میلادی می‌رسد.

مسجد فیروز بئی

این ساختمان که در وسط حیاط بزرگی در منطقه فیروز پاشا در مرکز شهر واقع شده، در سال 1394 ساخته شده است. جنوب مسجد بین حصارباشی و یئل‌دییرمنی در وسط منطقه‌ای است که توسط اتاق‌‌های مدرسه احاطه شده است. این ساختمان به دلیل داشتن گنبد پوشیده از سرب، مسجد "کورشونلو" و ‌‌‌همچنین به دلیل رنگ مرمر استفاده شده در دیوارهای اصلی، مسجد "گؤک" به معنی کبود نامیده می‌شود. با سه ورودی از سه جهت وارد حیاط مسجد می‌شوید: جنوب‌، شمال و شرق. این ساختمان که دارای ویژگی‌‌های معماری اولین سالهای حکمرانی عثمانی است‌، دارای یک طرح "T" انگلیسی معکوس است.

صومعه یئدیلر

در دهکده گؤل‌یاکا در محدوده بافا واقع در منطقه میلاس از توابع موغلا واقع شده است.

این صومعه بزرگترین صومعه در منطقه است. صومعه شامل یک حیاط بزرگ در شرق و یک حیاط کوچک در غرب است که به طور کامل توسط سنگ‌‌ها احاطه شده است. در شمال حیاط کوچک یک قلعه فوقانی وجود دارد که با دیوارها احاطه شده و یک قلعه کوچک پناهگاهی روی یک سنگ تنها در جنوب با حفره‌های سوراخ شده وجود دارد.

احتمالاً در جنوب غربی، یک مرکز دینی وجود داشته است. دو کلیسای کوچک و یک غار با یک آبسیس وجود دارد که توسط دیواره‌ای در داخل تشکیل شده و به عنوان شاپل استفاده می‌شد. ورودی اتاق جلویی زیرزمینی شاپل، توسط یک راه پله باریک در مقابل دیوار غربی کلیسا فراهم می‌شود.

نقاشی‌‌های دیواری با صحنه‌‌هایی از زندگی‌، اعمال و مرگ عیسی‌، زنده شدن لازاروس‌، مصلوب شدن حضرت عیسی مسیح‌، مقبره و صحنه آناستاز (رستاخیز) و سایر وقایع مهم مسیحیت وجود دارد.

برج ساعت

در سال 1895‌، حاجی کادی‌زاده سلیمان افندی، ‌اولین شهردار موغلا و همسرش پنبه آنا‌، می‌خواستند مشابه ساختمانی را که در راه رفتن به حجاز در دمشق دیده بودند‌، بسازند. بنابراین‌، آنها برج ساعت فعلی را با معماری استاد معروف یونانی فیلواروس (پسر میخائیل کنستانتین) ساختند.

شهر باستانی میندوس

شهر میندوس یکی از شهرهایی است که در نوشته‌های باستان به آن اشاره شده و امروزه غالباً به آن گوموش‌لوک می‌گویند. توسط شاه معروف ماسوله کاریا تاسیس شد. رفتن به این شهر باستانی بسیار آسان است. به غیر از کلیساهای بیزانس، چند دیوار شهر، بقایای استحکاماتی در تپه که به اشتباه با نام دیوار للژین نامیده می‌شوند و ویرانه‌های اسکله و برج، تقریباً چیزی دیگری باقی نمانده است. اما اگر با دقت نگاه شود، ستون‌‌های نیمه پوشیده‌، قطعات موزاییک و سرامیک‌ها تقریباً در همه جا دیده می‌شود. این شهر که اسکندر بزرگ آن را محاصره کرد، اما نتوانست فتح کند‌، امروز یک دهکده ماهی‌گیری زیبا است.

این شهر یکی از مکانهای قدیمی تولید شراب است. مردم محلی بر این باورند که مخلوط کردن شراب میندوس با آب دریا برای معده مفید است، بنابراین شراب را به این شکل می‌خوردند. این رسم در زمانهای قدیم در جاهای دیگری نیز وجود داشت. باغهای نارنگی شهرباستانی میندوس، گوموش‌لوک کنونی خیلی معروف است. اگرچه قالی بافی رواج زیادی ندارد، اما جزو صنایع دستی این شهر محسوب می‌شود.

به هنگام ساخت مقبره‌، از منطقه کویون‌بابا واقع در نزدیکی گوموش‌لوک به عنوان کوره استفاده می‌شد. اینجا از مکانهایی است که ارزش دیدن را دارد.

آمفی ‌تئاتر باستانی بودروم

ساختمانی باشکوه که قدمت آن به قرن چهارم قبل از میلاد باز می‌گردد. این مکان در شمال شهر باستانی هالیکارناسوس در دامنه جنوبی گؤک‌تپه واقع شده که به عنوان نکروپلیس‌، یعنی گورستان مورد استفاده قرار می‌گرفت. همه ویژگی‌‌های آمفی ‌تئاترهای قبل از دوره امپراتوری روم را دارد. این آمفی ‌تئاتر باستانی، تنها بنای باقی مانده از دوران کلاسیک بودروم است. قربانگاه، جایی که قبل از شروع نمایش، قربانی‌‌ها به دیونیسوس اهدا می‌شد و حفره‌‌های بین بعضی از صندلی‌‌ها‌ که احتمالا در آنها سایبان گذاشته می‌شد، از جمله ویژگی‌‌های جالب این آمفی ‌تئاتر است. با در نظر گرفتن 40 سانتی متر فاصله مابین صندلی‌‌ها، ظرفیت سالن آمفی تئاتر 13000 نفر تخمین زده می‌شود.

کلیسای کادی‌ قلعه‌سی

پایه‌های اصلی کلیسای کادی قلعه‌‌سی، کاملاً سالم است‌، با این وجود خالی است و استفاده نمی‌شود. بیشتر سازه‌های آن به عنوان نمونه ای از دوران هلنیسم، جلب توجه می‌کنند. در گذشته حاکمان بودروم، جلسات شوراهای مهم را در این ساختمان‌ها برگزار می‌کردند. کلیسای کادی قلعه‌‌سی، مهم‌ترین مکان برگزاری جلسات شوراهای محلی در زمان امپراتوری عثمانی بود. در دوره عثمانی به عنوان بندر تأمین نیروی دریایی مورد استفاده قرار گرفته و بعداها در تجارت مرزی با جزیره کوس و کالیمنوس نقش مهمی ایفا کرده است.

قلعه بودروم

قلعه بودروم، در جزیره‌ای که در زمان‌‌های قدیم به زفوریون معروف بود و اکنون یک شبه جزیره است، ساخته شده است. این بنا در سال 1406 توسط شوالیه‌های سنت ژان ساخته شده است. مرکز فرماندهی ژان، رودس بود. قلعه بودروم ساختار اصلی عصر شوالیه‌‌ها را حفظ کرده ویژگی‌‌های معماری گوتیک را منعکس می‌کند. این قلعه تنها نمونه کاملاً حفظ شده ازدوران سنت ژان است. شوالیه‌‌های ژان این بنا ‌‌‌همچنین یکی از بهترین آثار حفظ شده قرون وسطایی در جهان است و در لیست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. در ساخت این قلعه‌، از سنگهای جدا شده از مقبره‌ تخریب شده هالیکارنوس که یکی از عجایب هفتگانه جهان‌ است، استفاده شده است.

پس از خروج شوالیه‌‌های سنت ژان از بودروم در سال 1523‌، این قلعه تا قرن نوزدهم توسط عثمانی‌‌ها، به عنوان زندان مورد استفاده قرار می‌گرفت. در جنگ جهانی اول در نتیجه بمباران انگلیس و فرانسه آسیب دید.

موزه باستان‌شناسی زیر آب بودروم

موزه باستان‌شناسی زیر آب بودروم، در قلعه بودروم قرار دارد. موزه باستان‌شناسی زیر آب بودروم، یکی از مهمترین موزه‌‌های جهان و تنها موزه‌‌ زیر آب ترکیه است. این موزه در رقابت سالانه موزه‌های اروپا در سال 1995 جایزه "تحسین ویژه" را دریافت کرد.

در موزه باستان‌شناسی زیر آب بودروم 14 سالن نمایشگاهی وجود دارد و دارای غنی‌ترین مجموعه آمفورای مدیترانه شرقی در جهان است. کشتی‌‌های غرق شده یاسسی آدا‌، شیطان دره‌سی وبندر سرچه نیز در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند. از مغروق بندر سرچه که قدیمی‌ترین مغروق جهان به سال 1025 است، 3 تن شیشه شکسته و سالم به دست آمده در سالن بقایای شیشه‌ای این موزه به نمایش گذاشته شده است. علاوه بر این‌، بزرگترین مجموعه شیشه اسلامی جهان، در اینجا به نمایش گذاشته شده است.

موزه باستان‌شناسی بودروم متشکل است از: سالن پرنسس کاریالی‌، برج انگلیسی‌، خرابه‌های روم شرقی‌، نمایشگاه حمام ترک‌، سالن لاشه کشتی حامل شیشه‌، برج آلمان‌، سالن سکه و جواهرات‌، سالن شیشه‌، برج مار، موزه پنهان‌، مغروق اولوبورون، زندان، برج فرماندهی و مغروق شیشه‌ای تک تاش

بزرگترین مجموعه آمفورا نیز در موزه باستان‌شناسی زیر آب بودروم به نمایش گذشاته شده است. در کنار طاق صلیبی، سالن "برج بالتا" و "جزیره ملکه" قرار گرفته است.

موزه یادبود مقبره هالیکارناس

بنای یادبود مقبره هالیکارناسوس که یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان محسوب می‌شود‌، یکی از مهمترین مکان‌های تاریخی بودروم است که به دیدن می‌ارزد. ساخت مقبره هالیکارناس (در سال 353 قبل از میلاد) توسط ماسولوس (ماسول) از فرماندهان سلسله‌‌ هکاتومنوس که توسط پارسیان به عنوان ساتراپ منطقه کاریا منصوب شده بود‌، آغاز گردید و پس از مرگ او، همسر و خواهرش آرتمیسیا، ساخت ان را به پایان بردند.

ماسولوس تصمیم گرفت چنین سازه مهمی بسازد تا نماد جاودانگی و عظمت او باشد.

جواد شاکر کاباآغاج‌لی، رمان‌نویس و مردم‌نگار بزرگ ترک که با عنوان "ماهیگیر هالیکارناسوس" نیز مشهور است و نامش به خاطر تحقیقات و نوشته‌هایش با تاریخ بودروم عجین شده است. وی درباره معماری مقبره می‌نویسد: "فقط تصور کن! ساختن چیزی کاملا جدید با پشت پا زدن به همه سنت‌‌ها ... دیوانه کننده است! هر وقت که به این رجزخوانی فکر می‌کنم‌، طبل و تنبور درونم به غرش درمی‌آید "

در لیست عجایب هفتگانه جهان‌، بلندی این مقبره 80 یون فوت به ثبت رسیده است. حدود 50 متر‌، تقریبا ً معادل ارتفاع یک ساختمان 20 طبقه

طبق نوشته‌های دوران باستان، معمار این بنا، پیدیوس، ‌‌همان معمار معبد پرین در آتن بوده است. ویتریوس می‌نویسد، در قرن چهارم میلادی در ساخت این بنا، مهمترین مجسمه‌سازان آن دوره به کار گرفته شدند. مجسمه‌‌های ماسولوس و آرتمیسیا که روی ارابه‌ای چهار اسب در بالای مقبره ایستاده بودند؛ توسط بریاکسیس، مجسمه‌ساز بزرگ اهل کاریا ساخته شده بود.

این بنای یادبود 1500 سال پابرجا بود تا اینکه در زلزله سال 1304 فرو ریخت. امروز تنها مقبره آن به عنوان یکی از عجایب هفتگانه جهان پابرجاست.

ویرانه‌‌های استراتونیسیا

شهر باستانی استراتونیسیا در قرن سوم قبل از میلاد تاسیس شد. سلوکوس اول پادشاه سوریه، همسرخود استراتونیس را به همسری پسرش آنتیوخوس درآورد. آنتیوخوس شهری به نام استراتونیس‌ که ابتدا نامادری و سپس همسرش بود‌، تأسیس کرد. طبق گفته سفرنامه‌نویس استرابون‌، این شهر مجهز به ساختمانهای زیبایی بود. از سکه‌‌های یافت شده در حین کاوش‌، مشخص می‌شود که این شهر ضرب سکه مستقل خود را از رودس در سال 167 قبل از میلاد آغاز کرد که تا زمان گالینوس (253-268 میلادی) ادامه داشت. آکروپلیس شهر، در بالای کوهی در جنوب آن قرار دارد. این تپه با دیواری احاطه شده است. در قسمت شمال شهر‌، در دامنه‌ تپه، درست در زیر بزرگراه فعلی‌، بقایای معبد کوچکی وجود دارد که برای امپراطور ساخته شده بود.

خرابه‌‌های هراكلیا در لاتموس

لاتموس یک کلمه هلنی است. در دوران باستان‌، این منطقه به نام الهه مادر "لادا" نامیده می‌شد. اما هلنی‌‌ها نام لادا را به لاتموس تغییر دادند و از ان به بعد شهر را نیز لاتموس نامیدند. این شهر که در اوایل قرن سوم قبل از میلاد به مدت ده سال تحت سلطه پلیسترشوس از خاندان بطلمیوسی بود، در آن دوره پلیسترشیا نامگذاری شد و بعدا توسط لوسیماخوس به اسکندریه در ساحل لاتموس تغییر نام داد‌، اما هیچکدام از این نام‌‌ها ماندگار نبودند. اگرچه زمان ساخت این شهر قطعی نیست‌، اما نام آن در نبرد میلتوس - ماگنزیا در قرن دوم قبل از میلاد ذکر شده است. اهمیت این شهر پس از کسب استقلال در دوره روم بیشتر شد. در قرون هفتم و نهم‌، زمانی که به مرکز اسقفی تبدیل شد‌، کلیساها و صومعه‌‌های بسیاری در آن ساخته شدند. هراكليا در لاتموس درخشان ترين دوره خود را در دوره هلنيستی تجربه كرد. لوسیماخوس در سال 287 قبل از میلاد بر طول باروهای شهر افزود و آنها را به 6.5 کیلومتر رساند.

پس از مدت زمانی خاص و به دنبال ترک هراكلیا‌، در نیمه اول قرن هشتم میلادی صومعه‌‌ها و كلیساها ساخته شدند. بر روی صخره‌ها 170 تصویر پیدا شده که نماد گذر از دوران پارینه سنگی به نوسنگی است.

مقبره‌‌های صخره‌ای کائونوس

کائونوس با مقبره‌‌های صخره‌ای خود یکی از جالب‌ترین مکان‌های ترکیه است و روزگاری یک شهر تجاری بندری مهمی بود‌، اما با گذشت زمان وقتی دریای آن پر از آبرفت شد، ویژگی بندری خود را از دست داد. آکروپلیس یعنی مرکز این شهر بر روی تپه‌ای به ارتفاع 152 متر ساخته شده است. قسمت شمالی دیوارهای شهر در قرون وسطی ساخته شده است. این دیوارهای طولانی از ضلع شمالی بندر شروع شده و تا صخره‌‌های پشت روستای دالیان امتداد می‌یابند. قسمت شمالی دیوار در زمان ماسولوس‌، ساتراپ (فرماندار) معروف منطقه کاریا که کائونوس بخشی از آن بود، ساخته شده است. آرامگاه وی یکی از عجایب هفتگانه جهان محسوب می‌شود و در بودروم (هالیکارناسوس) واقع شده است. دیوارهای سمت شمال غرب متعلق به دوران هلنیستی (323 قبل از میلاد - 30 قبل از میلاد) است و دیوارهای سمت بندر متعلق به دوران باستان (750-475 قبل از میلاد) است. در پایین آکروپلیس، آمفی تئاتر این شهر باستانی واقع شده است. یکی از بناهای به جای مانده در سمت غربی آمفی تئاتر، کلیسای سبک باسیلیکا است‌، دیگر بناهای به جای مانده بقایای حمام رومی و معبد است. مقبره‌‌های سنگی، که از دالیان دیده می‌شود‌، مربوط به قرن چهارم قبل از میلاد است‌ که بعدها در دوره رومی نیز مورد استفاده قرار گرفته است. حفره‌‌های تراشیده شده در صخره‌‌ها‌ که از اسکله دیده می‌شود‌، مکان مخصوص برای روشن کردن آتش‌های عظیمی بود که به عنوان فانوس دریایی برای راهنمایی کشتی‌‌های حامل بار در حال حرکت به سمت بندر کائونوس، استفاده می‌شد.

شهر باستانی کنیدوس

کنیدوس از توابع اتحاد منطقه‌ای رودس‌، یکی از مهمترین شهرهای ساحلی آناتولی غربی بود. در دماغه تکیر‌ واقع در انتهای شبه جزیره داتچا‌، محل تلاقی دریاهای اژه و مدیترانه واقع شده است. کنیدوس به لطف صادرات شراب تجارت پیشرفته‌ای داشت. این شهر دارای یک بندر نظامی و یک بندر تجاری بود و با باروهای مجهز به برج‌های گرد و زاویه‌دار احاطه شده بود. بناها و مناطق مهم موجود در این محوطه باستان‌شناسی عبارتند از: معبد دوریک‌، معبد و قربانگاه آپولو، معبد و قربانگاه گرد‌، ساختمان کنگره، معبد قرنتیان‌، ساعت آفتابی نمایشگر فصل و زمان‌، آمفی تئاتر‌، معبد دیونیسوس و خانه‌‌های موجود در دامنه کوه، اودئون‌، مکان مقدس دِمِتِر‌، نکروپولیس و شبه جزیره کریو. چارلز نیوتن‌، باستان شناس انگلیسی هنگام کاوش در کنیدوس در سال 1858 در دفتر خاطرات خود می‌نویسد: "... یک آرامگاه تاریخی که هالیکارناسوس به آن افتخار می‌کند: مقبره‌ای مزین به مجسمه یادبود رودس که از برنز ساخته شده است. اگر هلیوس‌، قصبه‌ای کوچک در کنیدوس وجود داشته باشد‌، پس مجسمه‌ای از افرودیت نیز وجود دارد که شهر می‌تواند به وجود آن افتخار کند. این مجسمه‌ای است که نیکومدس‌، پادشاه بیتنیا (شمال منطقه دریای اژه)‌، تمام درآمد شهر را در ازای آن پرداخته است. کنیدوس بدهی بیتینا را پاک کرده است‌، اما بیهوده…" اگرچه امروزه مجسمه آفرودیت برهنه ساختهشده توسط مجسمه‌ساز پراکسیتلس برای کنیدوس پیدا نشده، اما پایه آن قابل مشاهده است.

شهر باستانی تلوس

در قرن دوم قبل از میلاد‌، تیلوس وارد اتحادیه لیکیا شد. تلوس که در ‌دوران بیزانس‌ نیز به موجودیت خود ادامه داده است، از نادرترین آثار باستانی است که توانسته تا قرن 9 پابرجا بماند. ارتباطات جاده‌ای از طریق شهرستان کمر واقع در جاده فتحیه-کورکوت‌ائلی‌ که در فاصله 13 کیلومتری روستای یاکا در محله قلعه قرار دارد، حاصل می‌شد. تاریخ شهرهای لیکیا به قرن 5 قبل از میلاد باز می‌گردد. در رابطه با تاریخ تأسیس این شهرها اطلاعات دقیقی در دست نیست‌، اما زندگی در لیکیا از قرن 2 قبل از میلاد آغاز شده است. تبری که به شکل کاملا تصادفی در تلوس پیدا شده نیز این تز را تأیید می‌کند. گفته می‌شود که نام تلوس در قرن 2 میلادی تالاو بوده است.

آرامگاه یادبود هکاتومنوس

آرامگاه و محوطه مقدس هکاتومنوس واقع در منطقه میلاس از توابع موغلا‌، یکی از مهمترین شهرهای منطقه کاریا در جنوب غربی آناتولی است. این آرامگاه و محوطه مقدس از دیوار تمنوس‌، ستون افتخار مناندروس‌، استادیوم ورزشی و بخش آرامگاه (اتاق میانی، اتاق قبر، لحد و راه آیین) تشکیل می‌شود. این آرامگاه‌ها از جنبه‌‌های مختلف ارزش منحصر به فردی دارند: این بنا یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان محسوب می‌شود‌ که قدمت آن بیش از آرامگاه هالیکارناسوس است، این بنای یادبود، پدر دیگر بناهای یادبود ساخته شده با همین ابعاد است و تنها یکی از آنهاست که تا ویرانه‌های آن تا به امروز باقی مانده است. این اثر که مهمترین بنای یادبود مقبره‌های جهان باستان و نماینده کیش مردگان است‌، هم از نظر معماری و هم از نظر دیگر شاخه‌‌های مهم هنری مانند مجسمه‌سازی و نقاشی‌های دیواری چشمگیر و قابل توجه است. به ویژه از نظر "سارکوفاژ طرح‌دار و مزین به نقوش مختلف"، همچنین اندازه‌، کیفیت و شخصیت برجسته صاحب آن‌، تنها نمونه در آناتولی کلاسیک و هلنیستی است.

شهرهای باستانی ‌زانتوس - لتون (فهرست میراث یونسکو)

زانتوس در فاصله 46 کیلومتری فتحیه‌، نزدیک به روستای کینیک‌، در محدوده استان آنتالیا واقع شده است. این شهر بزرگترین مرکز اداری لیکیا در دوران باستان بود و تا سال 545 قبل از میلاد که تحت سلطه پارسیان درآمد‌، مستقل بود. شهر تقریباً یک قرن بعد به طور کامل سوخت. پس از این آتش‌سوزی بزرگ‌، شهر از نو ساخته شد و در قرن 2 قبل از میلاد پایتختی اتحادیه لیکیا را به عهده گرفت. این شهر بعداً تحت کنترل رومیان درآمد، پس از آن نیز تحت حاکمیت بیزانسیون قرار گرفت و تا زمان حمله عرب‌ها در قرن هفتم تحت حاکمیت بیزانس باقی ماند. این مرکز که تحت سنت‌‌ لیکیایی، هلنیستی و رومی‌ قرار گرفته و آثار بسیاری از تمدن‌های مختلف را در خود جای داده است، در سال 1988 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

لتون واقع در 4 کیلومتری زانتوس‌ در محدوده استان موغلا‌، مرکز مذهبی اتحادیه لیکیا در دوران باستان بود. این مکان مقدس شامل ویرانه‌‌های یک صومعه‌، یک چشمه و یک آمفی تئاتر رومی‌، همراه با معابد لتو‌، آپولو و آرتمیس است. معبد لتو است که در غرب واقع شده، بزرگترین معبدی که به لتو‌، مادر آرتمیس و آپولو اختصاص یافته است. این معبد به سبک پریپتروس ساخته شده و اندازه آن 30.25 در 15.75 متر است. معبد آپولو که به سبک دوریک در شرق ساخته شده، در مقایسه با معبد لتو بیشتر دچار تخریب شده و در ابعاد 27.90 در 15.07 متر کوچکتر از آن است.معبد آرتمیس نیز که در وسط دو معبد فوق واقع شده، با 18.20 در 8.70 متر کوچکترین آنهاست. لتون همراه با زانتوس در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارند.

جزیره سدیر

تپه باستان‌شناسی جزیره سدیر تقریباً در ارتفاع 0 تا 15 متری در سطح دریا قرار دارد. با شرکت در تورهای یک روزه‌ای که از روستای آک‌کایا واقع در شهرستان اورلا از توابع موغلا حرکت می‌کنند و نیز با استفاده از قایق‌های موجود در روستای چاملی از توابع مارماریس می‌توان به این جزیره رفت.

این جزیره که قبلا "کدرلی" نامیده می‌شد‌، یک محل اسکان باستانی در شرق خلیج کراموس است. این جزیره پس از آن "شهیراوغلو" نامیده شده و امروزه نیز "سدیر" نامیده می‌شود. سدیر در زبان ترکی به معنای درخت سرو است، اما امروزه در این جزیره درخت سروی وجود ندارد.

این جزیره که دارای خط ساحلی به طول تقریبی 800 متر است‌، از سه جزیره تشکیل شده است، دو جزیره دیگر آن اوراتا و کوچوک آدا نام دارند. اولین محل اسکان در جزیره سدیر، ضلع شرقی استموس که جزیره را به دو قسمت تقسیم می‌کند، بوده است. آمفی تئاتر‌، مناطق مقدس‌، اقامتگاه‌‌ها، بندر و بسیاری دیگر از ساختمانهای مهم عمومی و مذهبی شهر در این منطقه قرار دارد که توسط دیوارها احاطه شده است. نکروپولیس (شهر مردگان)، بخشی از بنادر و دیگر سازه‌‌های مدنی، در ضلع شرقی سرزمین اصلی واقع شده‌اند.

در دوران باستان‌، سرزمین‌‌هایی از جمله جزیره سدیر‌ جزو منطقه رودس محسوب می‌شد. شبه جزیره بُزبورون بخشی از ردوس پرایا است‌، جایی که نفوذ و سلطه رودس در طول دوران باستان بیشترین شدت را داشته است. در این شهر‌، یک آمفی تئاتر با ظرفیت 2500 نفر، معبد آپولون‌، یک باسیلیکا، کلیسای کستاک و یک آگورا (میدان عموی) وجود دارد.

ایدیما

شهر باستانی ایدیما‌، با 2.500 سال قدمت، در محدوده شهر آک‌یاکا و در گوشه شمال شرقی خلیج گؤک‌اووا واقع شده است. امروزه‌، ویرانه‌‌های شهر ایدیما از دهکده گؤک‌اووا تا دامنه کوه قیران امتداد دارد. در تپه‌ای که درست در شمال روستای گؤک‌اوا قرار دارد‌، بقایای آکروپولیس (قلعه یونانی) متعلق به قرن 4 و 3 قبل از میلاد جلب توجه می‌کند. در ضلع شرقی همان تپه‌، یک نکروپولیس (شهر مردگان) وجود دارد که درد و اندوه زیادی را شاهد بوده است. مقبره‌‌هایی که با تراشیدن صخره‌‌ها دست آمده، مانند یک خانه ساخته شده‌اند تا مردگان بتوانند در این مکان‌ها زندگی پس از مرگ را ادامه دهند. برخی از مقبره‌‌های سنگی متناسب با فرم معابدی که در بسیاری از شهرهای باستانی آناتولی دیده می‌شود، باشکوه‌تر از سایر مقبره‌‌های سنگی ساخته شده‌اند و نشانگر فاصله طبقاتی اقتصادی-اجتماعی آن دوره هستند. بهترین نمونه حفظ شده از این مقبره‌‌های سنگی‌، در منطقه‌ای به نام اینیش‌ دیبی در حد فاصل، بین روستای آک‌یاکا - گؤک‌اوا قرار دارد. در همین جاده‌، قلعه بیزانس روی تپه‌ای کم ارتفاع در نزدیکی آزماک ایستاده است.

مقبره سنگی آمینتاس

در محدوده شهرستان فتحیه‌، در یک شیب تند، مقبره‌‌های سنگی تراشیده شده‌ زیادی وجود دارد که 3 عدد از آنها به شکل معبد است و بقیه نمونه‌‌هایی از معماری مدنی را نشان می‌دهند. مقبره سنگی آمینتاس یکی از این سه معبد است که در بین مردم به "مقبره پادشاه" معروف است‌ و در مقایسه با دو مقبره دیگر نسبتاً سالم مانده است. این مقبره که به سبک ایونی (معبدی با دو ستون) ساخته شده و نمونه‌ای از معابد صخره‌ای است، متعلق به قرن چهارم پیش از میلاد مسیح است که در قسمت مرکزی دیوارهای شرقی آن، کتیبه‌ای وجود دارد که بر روی آن عبارت "آمینتاس پسر هرماتیاس" نوشته شده و به دلیل وجود این کتیبه نیز مقبره نام مقبره آمینتاس را به خود گرفته است. مقبره‌‌های دیگر نیز که نماد شهر بوده و در همان شیب تند رو به شرق قرار دارند‌، بهترین نمونه‌‌هایی هستند که اطلاعاتی در مورد فلزکاری و نجاری‌‌ منطقه لیکیا ارائه می‌دهند.

در قسمتی که به اتاق دفن باز می‌شود، تصویری از یک درب تقسیم شده به چهار پانل اصلی وجود دارد. در قسمت داخلی اتاق‌، سقفی صاف با برآمدگی‌های کوچک با سه خط وجود دارد.

شهر باستانی تلموس و مقبره‌‌های صخره‌ای آن در قرون 18 و 19 پذیرای گردشگران بسیاری بوده‌اند.

کایاکؤی

کاراکؤی نام دهکده‌ای در 8 کیلومتری جنوب فتحیه است که در زمان‌‌های قدیم "کارامیلیسوس" نام داشت. برخی‌ها بر این باورند که، قدمت این روستا به قرن 3 قبل از میلاد برمی‌گردد‌، اما هیچ یافته‌ای متعلق به اواخر قرن 4 قبل از میلاد از منطقه به دست نیامده است. کلیه بناهای موجود در این منطقه توسط یونانیانی ساخته شده است که در نیمه دوم قرن 19 و ربع اول قرن 20 از طریق حقوقی که امپراتوری عثمانی به اقلیت‌‌ها اعطا کرده بود، در آنجا ساکن شده بودند. منطقه بعدها در نتیجه تبادل جمعیت بین یونان و ترکیه رها و متروک شد. با خراب شدن درها‌، پنجره‌‌ها و نمای بیرونی خانه‌‌ها به دلیل عوامل طبیعی، امروزه روستا مانند شهر ارواح دیده می‌شود. قبل از اینکه روستا متروک شود‌، 400 الی 350 خانوار در آن زندگی می‌کردند و خانه‌ها به گونه‌ای ساخته شده بودند که از نظر دید و نور مانع یکدیگر نمی‌شدند. ساختمانهای دو طبقه از 50 متر مربع بزرگتر نبودند. طبقات زیرین عموماً به عنوان انبار آذوقه ایفای نقش می‌کردند. هر خانه یک آب انبار زیرزمینی داشت‌ که آب باران در آن جمع می‌شد. علاوه بر خانه‌ها، در این روستا تعداد زیادی شاپل (محل عبادت مسیحیان)‌، دو کلیسای بزرگ‌، یک مدرسه و یک ساختمان گمرک وجو دارد.

ساحل ایزتوزو- لا‌ک‌پشت‌های سرخ

ساحل ایزتوزو، دومین ساحل طبیعی حفاظت شده جهانی بوده و از معدود سواحل جهان است که آخرین بازمانده‌های لا‌ک‌پشت‌های سرخ در آن زندگی می‌کنندو ساکنان دوست داشتنی ساحل ایزتوزو‌، معروف به لا‌ک‌پشت‌های سرخ 1 الی 1.5 متر طول و 150 کیلو وزن دارند. این حیوانات به ساحل آمده، پس از حفر سوراخ‌‌های مختلف با استفاده از پاهای عقب خود‌، به مناسب‌ترین شکل تخم‌‌گذاری کرده و به دریا برمی‌گردند. در پایان روز‌، بچه ‌لا‌ک‌پشت‌ها به طور غریزی سمت مهتاب را گرفته و به سمت دریا می‌روند. کار چندان آسانی نیست‌، زیرا طی کردن فاصله بین محل تخمگذاری و دریا با قدم‌های کوچک، مدت زمان زیادی طول می‌کشد. آنها باید قبل از طلوع خورشید و گرم شدن هوا، به دریا برسند. بچه لا‌ک‌پشت‌هایی که موفق نمی‌شوند، در گرما تلف شده یا طعمه پرندگان می‌شوند. البته با رسیدن به دریا‌، خطر پایان نمی‌یابد. تا زمانی که به اندازه معینی بزرگ نشده‌اند‌، طعمه مناسبی برای ماهی‌ها هستند. معدود لا‌ک‌پشت‌هایی که به اندازه کافی بزرگ می‌شوند، به طور غریزی بار دیگر به زادگاهشان (ساحل ایزتوزو) برمی‌گردند، اما این بار برای تخم‌گذاری.

وقتی زمان از تخم درآمدن لا‌ک‌پشت‌ها نزدیک می‌شود، روشن کردن آتش و نور چراغ در این ساحل ممنوع می‌شود، چون باعث خطای لا‌ک‌پشت‌های تازه متولد شده در یافتن دریا می‌شود. تخم این لاک‌پشت‌ها تحت حفاظت قرار می‌گیرد و اجازه ساخت هیچ‌گونه سازه دائمی در ساحل داده نمی‌شود. هنگام تخم گذاری‌، محیط‌بانان از سراسر جهان اردوگاهی را در ساحل برپا می‌کنند و هرازگاهی به لاک پشت کوچولوها کمک می‌کنند تا به دریا برسند.

قدم زدن در جاده‌‌های باستانی

موغلا، علاوه برساحل زیبا، دریای آبی و طبیعت سبز، پتانسیل بالایی از نظر بسیاری از انواع گردشگری‌های متنوع و گوناگون دارد. جاده‌های لیکیا، کاریا و قانونیمهمترین مسیرهای راه‌نوردی هستند که نوعی گردشگری متنوع و آلترناتیو است‌.

مسیر لیکیا؛ مسیر لیکیا با 540 کیلومتر طول، یکی از قدیمی‌ترین جاده‌‌های شناخته شده در جهان است‌‌‌ که 19 شهر باستانی را به هم وصل کرده و یکی از 10 مسیر پیاده‌روی طولانی در جهان است.

مسیر لیکیا که قدمتی هزاران ساله دارد و هنوز هم جاده مورد استفاده عشایر منطقه است‌، از فتحیه شروع شده و تا آنتالیا امتداد می‌یابد. مسیر لیکیا از بین ساحل و کوهستان عبور کرده، از راه رومی‌، مسیرهای قدیمی و راه‌های عبور قاطرها تشکیل می‌شود. در طول مسیر‌، زیبایی‌‌های طبیعی زیادی مانند دماغه کاباک، دماغه جنت‌، دره پروانه‌ها‌، پاتارا‌، کک‌اووا‌، غار کورسان‌، فانوس دریایی گلی‌دنیا‌، آدراسان‌، چیرالی و نیز شهرهای باستانی بسیاری مانند آنتیفلوس‌، سیما، لتون‌، لیمرا‌، سیمئنا‌، زانتوس‌، پاتارا‌، آپولون‌، چیمرا‌، میرا‌، الیمپوس‌، فاسلیس وجود دارد. امکان شنا در خلیج‌‌های بکر و اقامت در تاسیسات اقامتی با کلیه امکانات یا چادرهای ویژه وجود دارد.